فصل دوم

اخلاق درخوانواده  حاجی داود یوسفی غزنوی
پيامبر اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم ) از خداوند عزوجل نقل مى كند كه فرمود: وقتى بخواهم خير دنيا و آخرت را براى مسلمانى گرد آورم (چهار چيز به او مى دهم اول ) دلى متواضع و با پروا (دوم ) زبانى كه با ذكر گويد، (سوم ) بدنى كه بر بلا صبر و استقامت كند (چهارم ) زن با ايمانى كه چون به او نگاه كند، خوشحال و شاد شود، و در نبودن شوهر عفيف و در اموال شوهرش امين باشد.
يكى از صفات مهم كه بانوان بايد آن را به شدت رعايت كنند امانت دارى است ، طبيعت و صميميت زندگى مشترك ايجاب مى كند كه زن و مرد، نسبت به برخى اسرار يكديگر آگاه شوند و مى بايست ، تا آخر عمر آن را در سينه نگه دارند.
حفظ عفت براى زن در وقتى شوهر غايب است و دورى از نامحرم و با ديگران سخنان تحريك آميز نگفتن ، مقتضاى امانت و عفت است .
اسرار خانوادگى همانند كمبودهاى اقتصادى ، يا روحى و اخلاقى و يا نواقص جسمى ، همه و همه بايد مثل يك امانت نگه دارى شود، زن يا مرد كه نتوانند زبان خود را كنترل كنند و نسبت به آبروى خود و همسر خود و يا خانواده بى اعتنا باشند، زندگى موفقى نخواهند داشت .
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: المجالس بالامانة .(7) مجلسها امانت است ، هر چه در خانه مى گذرد و يا گفته مى شود، مخصوصامسائل زناشويى قابل بازگو كردن نيست ، هر چند طرف شما پدر يا مادر و مانند اينها باشد.
در اين ميان مواظب باشيد، هنگام عصبانيت و خشم مبادا سخنى بر زبان آريد و يا رازى را پيش ديگران فاش كنيد كه دلالت بر پستى و سردى رابطه شما كند، كه در اين صورت صلح و صفا را بر روى خود بسته ايد.
بعد ديگر امانت دارى كه بيشتر به بانوان اختصاص دارد، حفظ اموال شوهر در خانه است ، تمامى اموال مرد، در دست همسرش امانت است ، و مى بايد به قانون امانت با آنها رفتار كند، بنابراين استفاده نابجا از وسايل زندگى ، عدم مراقبت از ابزار و اثاث خانه ، و عدم دقت در استفاده از آنها مانند بى توجهى در پخت و پز، كه موجب خسارت و صدمه بر اموال مى شود، خلاف امانتدارى است .
يك بانوى آگاه هيچوقت بى اجازه و بدون رضايت شوهر چيزى به كسى نمى دهد، بيش از حد معمول ميهمان دعوت نمى كند، در مراقبت از لباسها و ظروف دقت مى كند، و خلاصه در زندگى اعتماد كامل شوهر را نسبت به خويش جلب مى كند.
آيا مثل اين زن پيدا مى شود؟!
اصمعى مى گويد: در بيابان مى رفتم كه به خيمه اى رسيدم ، بانوئى از خيمه بيرون آمد كه در زيبائى چون آفتابى بود كه از افق طلوع كند يا چون ماه كه از پشت ابر تيره نمايان شود، پيش آمد و (به رسم ميهمان نوازى ) به من خوش ‍ آمد گفت : سپس اشاره كرد به مكانى كه فرود آيم ، از مركب ، پائين آمدم و ظرف آبى در خواست كردم ، گفت : شوهرى دارم كه بى اجازه او نمى توانم در آب و نان او دست بزنم ، و از او هم اجازه نگرفته ام كه ميهمان را ضيافت كنم ، بله خودم اجازه دارم كه چون تشنه يا گرسنه شدم به مقدار احتياج مصرف كنم اما اكنون تشنه نيستم ، وگرنه سهم آب خود را به تو مى دادم ولى شربتى از شير كه غذاى من است به تو مى دهم ، و سپس ظرف شيرى را پيش من نهاد، اصمعى مى گويد من از عقل و زبان گويا و مليح وى متحير ماندم .
در اين هنگام عربى سياه چهره از گوشه بيابان پيدا شد با صورتى بسيار زشت ، وقتى مرا ديد مرحبا گفت ، زن پيش دويد و عرق پيشانى وى را پاك كرد و چنان او را خدمت كرد كه زنان برده به صاحبان خود نمى كنند، فردا كه خواستم بروم به آن زن گفتم ، عجب است كه زيباروئى مثل تو به زشت روئى مثل شوهرت ، چنين دلبسته است و با وجود اين زشتى ، به او اين همه خدمت مى كنى ؟
زن گفت : حديثى شنيده ام كه رسول الله (صلى الله عليه و آله و سلم ) فرموده است : ايمان دو نيمه دارد، نصف آن صبر است و نصف ديگرش ‍ شكر، چون خداوند به من زيبايى عطا كرده است ، من سپاسگذارى مى كنم و در مقابل آن سختى كه از نا زيبائى صورت شوهرم متحمل مى شوم ، صبر مى كنم تا تمام ايمانم سالم ماند، اصمعى گويد از اين سخن بسيار تعجب كردم و در عفت و پارسائى مثل تو نديدم .(8)
4 - كم خرج باشيد
المراة الصالحة احد الكاسبين .(9)
پيامبر اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم ) فرمود: همسر شايسته يكى از دو كاسب است .
يكى از وظائف مهم زن ، تعديل خواسته هاى خويش نسبت به در آمد زندگى مى باشد، زن نبايد تنها به خواسته هاى خود و يا فرزندان و يا مخارج زندگى نظر كند، و امكانات و مخارج مرد را ناديده بگيرد، و با ناراحتى و خشم و بهانه گيرى را تلخ و سخت نمايد.
آرى طبق آن حديث شريف ، هرگاه زن با عقل و سليقه خود خوشبختى خانواده را تاءمين كند، اثر كار او كمتر از كسب و كار شوهر نيست ، زيرا حفظ درآمد همانند تلاش براى درآمد ارزشمند است . و در روايتى حضرت فاطمه به حضرت على عليه السلام فرمود: پيامبر به من فرمود: از پسر عمويت (حضرت على ) چيزى مخواه ، اگر آورد كه خوب وگرنه از او درخواست مكن (10) (يعنى او را تحت فشار قرار نده ).
زن با بركت 
من بركه المراءة خفة مؤ نتها و تيسير ولدها(11).
امام صادق عليه السلام فرمود: از بركت زن اين است كه كم خرج و آسان زا باشد، و پر خرج بودن يا مشكل زا بودن او شومى اوست .
بنابراين بانوان براى هرچه بيشتر شدن اين بركت بايد تلاش كنند، البته ، تنگ نظرى نابجا، و صرفه جوئى هاى احمقانه ، كه موجب آبرو ريزى و مريض ‍ شدن و سخت گيريهاى بى مورد مى شود، با قناعت و اعتدال در زندگى فرق دارد.
سخن در تناسب درآمد و مخارج است ، نه بخيل بودن و با وجود امكانات ، بخاطر حرص و بخل ، خود و خانواده را تحت فشار قرار دادن .
زن خوب فرمانبر پارساكند مرد درويش را پادشابرو پنج نوبت بزن بر درتچو يارى موافق بود در برت5- اطاعت 
اذا صلت المراة خمسها و صامت شهرها و حجت بيت ربها و اطاعت زوجها و عرفت حق على (عليه السلام) فلتدخل من اى ابواب الجنان شائت (12)
امام صادق عليه السلام فرمود: زن وقتى (پنج كار را انجام دهد بهشتى است ) نمازهاى پنجگانه را بجا آورد و ماه رمضان را روزه بگيرد و حج خانه خدا را (در صورت استطاعت ) انجام دهد و از شوهرش نيز اطاعت كند، به حق حضرت على عليه السلام نيز آگاه باشد، از هر درى از درهاى بهشت كه خواست وارد شود.
اطاعت و فرمانبردارى ، لازمه مديريت مرد در خانه و لازمه صفا و صميميت محيط خانواده است ، اين اطاعت ، نسبت به مسائل جنسى و امورى كه مربوط به مسائل زناشوئى و كاميابى ، و هر چه مربوط به اين مساءله است جنبه واجب دارد، همچنانكه در خروج از خانه نيز واجب است زن از مرد اجازه بگيرد.
اما در امور ديگر جنبه توصيه و لازمه نظم و سعادت خانواده و موجب صفاى بيشتر خواهد بود، البته مساءله اطاعت در بسيارى از موارد جنبه متقابل دارد، و تا آنجا كه شرع و عقل مجاز مى دانند و مسائل ضد اخلاقى در بر نداشته باشد، توجه به خواسته بجاى همسر فهميده مانعى ندارد، و چه بسا موجب افزايش محبت است . البته سخن در اطاعت جائز است ، وگرنه اگر زن يا مرد، درخواست نامشروع و حرامى داشته باشند، چه در امور جنسى و يا در مسائل ديگر قابل پذيرش نيست ، و هيچ بانوئى حق ندارد، بخاطر شوهر، خود را به حرام آلوده كند، حجاب و عفت نيز از واجبات است ، و اگر شوهرى در اثر بى غيرتى ، همسر خود را وادار به بى حجابى و يا بد حجابى و يا وارد شدن در مجالس حرام و غنا و اينگونه امور كند، بر زن حرام است كه از او اطاعت كند، بلكه مى بايد شوهر خود را از حرام باز دارد.